A father had two sons, the elder of whom was forward and clever enough to do almost any thing; but the younger was so stupid that he could learn nothing, and when the people saw him they said,

Một người cha có hai người con trai. Người con trai cả thông minh, khôn ngoan luôn tìm cách giải quyết tốt nhất mọi việc. Ngược lại, người em thì ngu dốt, không hiểu biết gì cả, học thì không vào. Ai thấy cũng phải kêu:

“Will thy father still keep thee as a burden to him?”

- Thằng ấy chính là gánh nặng của cha nó.

So if any thing was to be done, the elder had at all times to do it; but sometimes the father would call him to fetch something in the dead of night, and perhaps the way led through the churchyard or by a dismal place, and then he used to answer,

Mỗi khi có việc làm - dù sớm hay tối - thì người anh cả đều phải nhúng tay vào. Nhưng anh lại có tính nhát. Vào buổi tối hay đêm khuya, hễ cha có sai đi làm việc gì mà phải qua bãi tha ma hay nơi nào hoang vắng là anh tìm cách chối từ:

“No, father, I cannot go there, I am afraid,” for he was a coward.

- Trời, con chịu thôi, cha ạ. Con không dám đi đâu. Con sợ rùng cả mình.

Or sometimes, of an evening, tales were told by the fireside which made one shudder, and the listeners exclaimed,

Tối tối, mọi người thường ngồi quây quần bên lửa kể cho nhau nghe những chuyện sởn gai ốc, thỉnh thoảng lại có người nói:

“Oh, it makes us shiver!”

- Trời, nghe mà rùng cả mình!

In a corner, meanwhile, sat the younger son listening, but he could not comprehend what was said, and he thought,

Người em ngồi trong xó nhà nghe chuyện nhưng chẳng hiểu gì cả, nghĩ bụng:

“They say continually, ‘Oh, it makes us shiver, it makes us shiver!’ but perhaps shivering is an art which I cannot comprehend.”

- Họ cứ nói mãi: Rùng cả mình! Rùng cả mình! Mà mình thì chẳng thấy rùng mình gì cả. Hẳn đó là một thuận ngữ mà mình không biết tí gì.

One day, however, his father said to him,

Rồi một lần người cha bảo con út:

“Do you hear, you there in the corner? You are growing stout and big; you must learn some trade to get your living by. Do you see how your brother works? But as for you, you are not worth malt and hops.”

- Này, cái thằng ngồi trong xó nhà kia! Giờ mày đã lớn, lại khỏe mạnh, mày phải đi học lấy một nghề mà kiếm ăn. Trông anh mày đấy, nó chịu khó như thế mà mày thì chỉ tốn cơm, chả được việc gì.

“Ah, father!” answered he, “I would willingly learn something. What shall I begin? I want to know what shivering means, for of that I can understand nothing.”

Anh ta đáp: - Chà, cha ơi, con cũng định học lấy một một gì đó. Con không biết rùng mình, nếu được, xin cha cho con học nghề ấy.

The elder brother laughed when he heard this speech, and thought to himself,

Người anh cả nghe thấy em nói thế thì cười và nghĩ thầm:

“Ah! my brother is such a simpleton that he cannot earn his own living. He who would be a woodcutter must stoop betimes.”

- Trời, lạy chúa tôi! Ngu ngốc như thằng em trai tôi thì suốt đời chẳng làm nên trò trống gì! Thép làm lưỡi câu phải là loại thép tốt mới uốn cong được

But the father sighed and said,

Người cha thở dài và bảo con út:

“What shivering means you may learn soon enough, but you will never get your bread by that.”

- Học rùng mình thì chắc mày có thể học được. Nhưng nghề ấy thì kiếm ăn làm sao?

Soon after the parish sexton came in for a gossip, so the father told him his troubles, and how that his younger son was such a simpleton that he knew nothing, and could learn nothing.

Sau đó ít lâu người coi nhà thờ đến chơi. Nhân đó, người cha than phiền với khách về nỗi khổ tâm của mình và kể cho khách nghe về sự vụng về, ngu dốt của thằng con trai út. Ông nói:

“Just fancy, when I asked him how he intended to earn his bread, he desired to learn what shivering meant.”

- Đấy, ông xem, tôi hỏi nó muốn học nghề gì thì nó cứ khăng khăng đòi học rùng mình.

“Oh, if that be all,” answered the sexton, “he can learn that soon enough with me; just send him to my place, and I will soon teach him.”

- Nếu chỉ học có thế thôi thì tôi có thể dạy cho nó được. Ông cho nó lại đằng tôi, tôi sẽ gột rửa cho nó bớt ngu đi.

The father was very glad, because he thought that it would do the boy good; so the sexton took him home to ring the bells.

Người cha rất mừng, nghĩ bụng: Thằng nhỏ chắc sẽ được dạy dỗ cẩn thận để bớt ngu đi. Thế là anh con trai út đến nhà người coi nhà thờ. Công việc của anh ta là kéo chuông.

About two days afterwards he called him up at midnight to go into the church tower to toll the bell. “You shall soon learn what shivering means,” thought the sexton, and getting up he went out.

Mới được vài ngày, một hôm vào đúng giữa đêm thầy đánh thức trò dậy, sai lên gác kéo chuông. Thầy nghĩ bụng: - Rồi mày sẽ được học thế nào là rùng mình. Ông thầy lén lên gác chuông trước.

As soon as the boy reached the belfry, and turned himself round to seize the rope, he saw upon the stairs, near the sounding hole, a white figure.

Khi anh trò ngốc lên đến nơi, quay người lại, sắp cầm lấy dây chuông thì thấy một cái bóng trắng đứng đối diện mình ở bên kia tháp chuông. Anh ta quát lên:

“Who’s there?” he called out; but the figure gave no answer, and neither stirred nor spoke.

- Ai đó! Nhưng cái bóng cứ đứng im, không đáp mà cũng không nhúc nhích.

“Answer,” said the boy, “or make haste off; you have no business here to-night.” But the sexton did not stir, so that the boy might think that it was a ghost.

Anh ta lại quát: - Muốn sống nói mau, không thì bước ngay! Đêm khuya có việc gì mà đến đây? Nhưng người coi nhà thờ vẫn không hề động đậy để anh ngốc tưởng là ma.

The boy called out a second time, “What are you doing here? Speak, if you are an honest fellow, or else I will throw you down stairs.”

Anh ngốc lại thét lên lần nữa: - Mày muốn tính gì ở đây? Nếu mày là người ngay thì hãy lên tiếng, nhược bằng không thì tao quẳng mày xuống chân cầu thang bây giờ!

The sexton said to himself, “That is not a bad thought,” but he remained quiet as if he were a stone.

Người coi nhà thờ nghĩ bụng: - Chắc nó chẳng dám đâu. Nghĩ vậy bác không lên tiếng mà cứ đứng sừng sững như tượng đá.

Then the boy called out for the third time, but it produced no effect; so, making a spring, he threw the ghost down the stairs, so that it rolled ten steps and then lay motionless in a corner.

Hỏi tới lần thứ ba cũng không thấy trả lời, anh ngốc lấy đà, đẩy "con ma" xuống chân cầu thang. "Ma" lăn từ bậc thang thứ mười xuống đất, nằm sóng sượt ở một xó.

Thereupon he rang the bell, and then going home he lay down without saying a word, and fell fast asleep.

Anh ngốc điềm tĩnh kéo chuông. Kéo xong, anh đi thẳng về nhà, lẳng lặng chẳng nói chẳng rằng lên giường nằm ngủ.

The sexton’s wife waited some time for her husband, but he did not come; so at last she became anxious, woke the boy, and asked him if he knew where her husband was, who had gone before him to the tower.

Vợ người coi nhà thờ chờ mãi vẫn không thấy chồng về, đâm ra lo, lại đánh thức anh ngốc dậy hỏi: - Mày có biết ông nhà tao ở đâu không? Ông lên gác chuông trước mày đấy mà!

“No,” answered the boy; “but there was some one standing on the steps, who would not give any answer, nor go away, so I took him for a thief and threw him downstairs. Go now, and see where he is; perhaps it may be he, but I should be sorry for it.”

Anh ta đáp: - Thưa bà không ạ. Nhưng ở bên kia cửa tháp chuông đối diện với cầu thang thấp thoáng bóng người, con hỏi mãi cũng không đáp, đuổi cũng không chịu đi, con cho là đồ ăn trộm liền đẩy xuống cầu thang. Bà ra đó xem có phải ông nhà không? Nếu thật đúng vậy thì con rất ân hận.

The wife ran off, and found her husband lying in a corner, groaning, with one of his ribs broken.

Người vợ chạy vội ra tháp chuông thì thấy đúng chồng mình nằm trong xó, bị gãy một chân đang rên rỉ.